ABŞ-daky Jon Hopkings uniwersitetiniň täze koronawirus epidemiýa statistikasyna görä, ABŞ-da ölenleriň sany 1 milliona ýetdi.Ölenleriň köpüsi ene-atalar ýa-da çagalaryň ilkinji terbiýeçileri bolup, şeýlelik bilen “täze koronawirus ýetimleri” boldy.
Imperial College UK-iň statistikasyna görä, 2022-nji ýylyň aprel aýynyň başyna ABŞ-da 18 ýaşa ýetmedik takmynan 197,000 kämillik ýaşyna ýetmedik täze koronawirus epidemiýasy sebäpli ene-atasyndan azyndan birini ýitirdi;Täze koronawirus epidemiýasy sebäpli 250,000 töweregi çaga esasy ýa-da ikinji hossarlaryny ýitirdi."Atlantik aýlyk" makalasynda getirilen maglumatlara görä, ABŞ-da 18 ýaşa ýetmedik 12 ýetimiň biri täze koronawirus wirusynda hossarlaryny ýitirýär.
Bütin dünýäde, 2020-nji ýylyň 1-nji martyndan 2021-nji ýylyň 30-njy apreline çenli 1 134 000 çaganyň (95% ygtybarly aralyk 884 000–1 185 000) başlangyç terbiýeçileriň, iň bolmanda bir ene-atasynyň ýa-da hossar ene-atasynyň ölümini başdan geçirendigini çaklaýarys.1 562 000 çaga (1 299 000–1 683 000) azyndan bir başlangyç ýa-da orta terbiýeçiniň ölümini başdan geçirdi.Biziň gözlegimizde, her 1000 çaga üçin azyndan biriniň ölüm derejesini kesgitleýän ýurtlarda Peru (10) bar·1000 çaga üçin 2), Günorta Afrika (5)·1), Meksika (3)·5), Braziliýa (2)·4), Kolumbiýa (2)·3), Eýran (1)·7), ABŞ (1)·5), Argentina (1)·1) we Russiýa (1)·0).Petim çagalaryň sany 15–50 ýaş aralygyndaky ölümleriň sanyndan köp boldy.Çagalaryň ölen enelere garanyňda iki-bäş esse köp çagasy bardy.
Par Göçürmäniň çeşmesi: The Lancet.Vol 398 2021-nji ýylyň 31-nji iýuly
Hasabata görä, terbiýeçileriň ölümi we “täze koronawirus ýetimleriň” ýüze çykmagy epidemiýa sebäpli dörän “gizlin pandemiýa”.
ABC-nyň habaryna görä, 4-nji maýda ABŞ-da 1 milliondan gowrak adam täze koronawirus pnewmoniýasy sebäpli öldi.Kesellere gözegçilik we öňüni alyş merkezleriniň maglumatlaryna görä, her dört täze koronawirus hassasy ölýär we bir çaga egin-eşigi we ýaşaýyş jaýy üçin howpsuzlygy üpjün edip biljek kakasy, ejesi ýa-da atasy ýaly hossarlaryny ýitirýär.
Şonuň üçin ABŞ-da “täze koronawirus ýetim” bolýan çagalaryň sany, habar beriş serişdeleri bilen deňeşdirilende hasam köp bolup biler we täze koronawirus pnewmoniýa epidemiýasy sebäpli maşgala idegini ýitirýän we baglanyşykly töwekgelçiliklere duçar bolan amerikan çagalarynyň sany aladalandyryjy bolar. bir ene-ataly maşgalalar ýa-da hossarlyk terbiýesi ýaly faktorlar göz öňünde tutulsa.
Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda köp sanly sosial problemalarda bolşy ýaly, täze koronawirus epidemiýasynyň “ýetim tolkunynyň” dürli toparlara edýän täsiri ilatyň sanyna proporsional däl we etnik azlyklar ýaly ejiz toparlar ep-esli “ýaralanýar”.
Sene, Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda latyn, afrikaly we ilkinji milletleriň çagalarynyň ak koronwirus wirusy sebäpli ak Amerikaly çagalara garanyňda 1.8, 2.4 we 4,5 esse ýetim bolmak ähtimallygyny görkezdi.
Atlantik aýlyk web sahypasynyň derňewine görä, “täze koronawirus ýetimler” üçin neşekeşlik, mekdebi taşlamak we garyplyga düşmek howpy ep-esli ýokarlanar.Janyna kast etmekden ýetim dällere garanyňda iki esse diýen ýaly ölýär we başga-da dürli kynçylyklardan ejir çekip biler.
ICEUNISEF hökümetiň hereketleriniň ýa-da ýalňyşlyklarynyň çagalara jemgyýetdäki beýleki guramalara garanyňda has köp täsir edýändigini aç-açan aýtdy.
Şeýle-de bolsa, şeýle köp sanly “täze koronawirus ýetimler” gyssagly kömek barada alada etmeli bolanda, Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň hökümetiniň we ýerli häkimiýetleriniň käbir kömek çäreleri bar, ýöne güýçli milli strategiýa ýok.
Whiteakynda Ak tamyň memorandumynda federal hökümet edaralara “täze koronawirus sebäpli ýakynlaryny ýitiren şahsyýetleri we maşgalalary” nädip goldajakdyklaryny jemleýän hasabat taýýarlajakdygyny aç-açan wada berdi.Olaryň arasynda “täze koronawirus ýetimler” diňe birneme agzalýar we düýpli syýasat ýok.
Ak tamyň Täze Korona epidemiýasyna garşy göreşmek boýunça iş toparynyň uly syýasat geňeşçisi Meri Wale, işiň esasy maksady goşmaça serişde talap edýän täze taslamalary döretmek däl-de, bar bolan çeşmeler barada habardarlygy ýokarlandyrmak we hökümetiň islemejekdigini düşündirdi. “täze koronawirus ýetimlere” kömek etmek üçin ýörite topar dörediň.
Täze koronawirus epidemiýasy sebäpli “ikinji derejeli krizis” bilen ýüzbe-ýüz bolan Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň hökümetiniň “ýoklugy” we “hereketsizligi” giň tankyt döretdi.
Bütin dünýäde ABŞ-da “täze koronavius ýetimler” meselesi görnükli bolsa-da, ýeke-täk mysal däl.
Global Coronavirus täsir eden çagalara baha bermek toparynyň egindeş başlygy Sýuzan Hillis, ýetimleriň şahsyýetleriniň wirus ýaly gelmejekdigini aýtdy.
Uly adamlardan tapawutlylykda “täze koronawirus ýetimler” durmuşyň ösüşiniň iň möhüm döwründe, durmuş maşgala goldawyna, ene-atanyň aladasyna emosional zerurlyga baglydyr.Gözlegleriň netijesine görä, ýetimler, esasanam “täze koronawirus ýetimler” topary, ene-atasy bolan çagalara garanyňda kesel, hyýanatçylyk, egin-eşik we iýmit ýetmezçiligi, mekdebi taşlamak we hatda neşe serişdeleri bilen hapalanmak howpy bilen ýüzbe-ýüz bolýarlar. diri we öz janyna kast etmek derejesi adaty maşgalalardaky çagalaryňkydan iki esse köp.
Has gorkunç zat, “täze koronawirus ýetimlere” öwrülen çagalaryň, şübhesiz has ejiz bolmagy we käbir zawodlaryň, hatda adam söwdagärleriniň nyşanyna öwrülmegi.
“Täze koronawirus ýetimler” krizisini çözmek täze koronawirus sanjymlaryny işläp düzmek ýaly gyssagly bolup görünmese-de, wagt hem möhümdir, çagalar howsalaly tizlikde ulalýarlar we şikesleri azaltmak we umumy saglygy gowulaşdyrmak üçin irki gatyşmak möhüm bolup biler we möhüm bolsa döwürler sypdyrylýar, soň bu çagalar geljekki durmuşynda agyr ýüklenen bolmagy mümkin.
Iş wagty: Noýabr-23-2022