21-nji asyryň başyndan bäri, esasanam Neokoronal pnewmoniýa epidemiýasynyň ýaýramagyndan bäri global biotehnologiýa çalt öňe gidişlik etdi, ilatyň saglygy we howpsuzlyk hadysalarynyň täsiri güýçlenmegini dowam etdirdi, jemgyýetiň ähli gatlaklary görlüp-eşidilmedik derejede üns berdiler bioekonomiýa we bioekonomiýa döwri resmi taýdan başlandy.
Häzirki wagtda dünýäniň 60-dan gowrak ýurdy we sebitleri biotehnologiýa we bio senagaty bilen baglanyşykly strategiki syýasatlar we meýilnamalar çykardy we has köp ykdysadyýet bioekonomiýanyň ösüşini milli strategiki syýasatlaryň esasy ugruna goşdy.Häzirki global bioekonomiýa ewolýusiýasynyň umumy tendensiýasyna nähili garamaly?Bioekonomiýa döwründe ösüş başlangyjyny nädip özleşdirmeli?
Global bio-ykdysady ösüşiň umumy ugry
Bioekonomiýa döwri, oba hojalygy, senagat ykdysadyýeti we maglumat ykdysadyýeti döwründen soň ýene bir döwri döredýän we has ösen siwilizasiýa tapgyryny açdy we maglumat ykdysadyýetiniň döwründen düýpgöter täze bir sahnany görkezdi.Bioekonomikanyň ösüşi adamzat jemgyýetiniň önümçiligine we durmuşyna, aň-bilim stiline, energiýa howpsuzlygyna, milli howpsuzlyga we beýleki ugurlara uly täsir eder.
1-nji tendensiýa: Bioekonomiýa adamzat jemgyýetiniň durnukly ösüşi üçin ajaýyp meýilnamany görkezýär.
Häzirki wagtda biotehnologiýa ynkylaby tolkuny dünýäni gurşap aldy we durmuş ylymlary kem-kemden maglumat ylmyndan soň dünýäde iň işjeň ylmy gözleg ugruna öwrüldi.Soňky on ýylda dünýäde biologiýa we lukmançylyk pudagynda neşir edilen makalalaryň sany tebigy ylymlaryň umumy sanynyň ýarysyna golaýlady.“Science” magazineurnalynyň 2021-nji ýylda neşir eden on sany ylmy açyşynyň ýedisi biotehnologiýa bilen baglanyşykly.Global gözleg we gözleg işleriniň iň gowy 100 kärhanasynyň arasynda biomedikal senagat üçden birine golaý bolup, birinji ýerde durýar.
Soňky ýyllarda gen yzygiderliligi we gen redaktirlemesi ýaly umumy durmuş ylym tehnologiýalary çalt ösdi we ösüş çykdajylary Muruň kanunlaryndan ýokary derejede peselýär.Häzirki zaman biotehnologiýasy biologiki pudagyň çalt ösmegine we ösmegine itergi berýän müňlerçe hojalyga kem-kemden girdi we biologiýa ykdysadyýeti üçin ajaýyp meýilnama göz öňünde tutulýar.Hususan-da, häzirki zaman biotehnologiýa lukmançylyk, oba hojalygy, himiýa senagaty, materiallar, energiýa we beýleki ugurlara aralaşmagyny we ulanylmagyny dowam etdirýär, kesel, daşky gurşawyň hapalanmagy, howanyň üýtgemegi, azyk howpsuzlygy, energiýa krizisi we oýun ýaly möhüm meseleleri çözmek üçin täze çözgütleri hödürleýär. durnukly ykdysady we sosial ösüşi ösdürmekde möhüm öňdebaryjy rol oýnaýar.Täzelenýän lukmançylyk we öýjük bejergisi, adam ýürek-damar we serebrowaskulýar keselleri, rak, dowamly dem alyş keselleri, süýji keseli we ş.m. ýaly täze döreýän biotehnologiýalaryň çalt ulanylmagy bilen adam saglygyny netijeli ösdürer we adamyň ömrüni uzaldar.Tohumçylyk tehnologiýasyny tutuş gen saýlamak, gen redaktirlemek, ýokary geçiş yzygiderliligi we fenotip omikleri ýaly kross domen tehnologiýalary bilen çalt birleşdirilmegi azyk üpjünçiligini netijeli üpjün eder we ekologiki gurşawy gowulandyrar.Biosintez, bio esasly materiallar we beýleki tehnologiýalar giňden ulanylýar.Bio önümçilik önümleri ýakyn on ýylda nebithimiýa we kömür himiýa önümleriniň takmynan üçden birini çalşyp, ýaşyl önümçilik we ekologiki gurşawy dikeltmek üçin has gowy şertleri döreder.
Iş wagty: 10-2022-nji oktýabr